AKUT OTİTİS MEDİA
Akut Otitis media (AOM) özellikle çocuklarda görülen, lokal ve sistemik bulguların aniden geliştiği orta kulağın inflamasyonudur ve çocuklara yönelik, poliklinik hizmetleri veren doktorların en sık karşılaştıkları klinik tablolardan biridir.
Timpanik membran hiperemisi, orta kulakta pürülan sıvı birikimi (bazen perforasyon ve akıntı), kulak ağrısı, yüksek ateş, huzursuzluk, istahsızlık, kusma ve benzeri semptom ve bulgulardan oluşan, orta kulağın ani başlangıçlı ve şiddetli bir erken evre hastalık tablosudur.
Akut otitis media, özellikle küçük çocuklarda görülen bir hastalıktır. Yaşa özgü görülme hızı değerlendirildiğinde en sık görülme yaşı, yani AOM’nın tepe noktası 6-18 aylar arasındadır. İki yaşına kadar çocukların %90’ı en az bir kez AOM geçirmektedir ve bu çocukların yaklaşık yarısı tekrarlayan akut otitis media (üç ya da daha fazla) geçirmiş veya geçirecektir. Yani çok nadiren çocuklar ilk AOM’ yı üç yaşından sonra geçirir. Epidemiyolojik verilere göre vakaların %50’den bir az fazlası erkek çocuklardır, bir diğer ifade şekli ile çok belirgin olmamakla birlikte AOM, erkeklerde daha sık görülmektedir.
Kulak ağrısı akut süpüratif otitis media’nın (ASOM) en önemli belirtisidir. Kulak ağrısı ASOM’ nın tanısını koymada kullanılan tek değerli belirtidir. Bir olguda kulak ağrısıyla beraber, kulakta dolgunluk hissi, işitme kaybı ve dengesizlik gibi yakınmaların olması ASOM lehinedir. İki yaş altı çocuklarda kulak ağrısı daha seyrektir. İki yaş altı çocuklarda huzursuzluk, sürekli ağlama, letarji, uykuya meyil, hasta kulakla oynama, iştahsızlık, ateş ve kusma daha belirgin yakınmalardır. Öksürük ve rinit semptomlarının ASOM ile birlikteliği sıktır, çünkü olguların % 50-76’sı üst solunum yolu ile ilişkilidir. Ateş de kulak ağrısı gibi ASOM’de değişken bir bulgudur. Kulak akıntısı perforasyonun işaretidir. Perforasyonla birlikte varsa ateş düşer, ağrı azalır, huzursuzluk ortadan kalkar. İşitme kaybı büyük çocuklarda ve erişkinlerde öne çıkan bulgu olabilir.
Akut otitis media gelişiminde etkili risk faktörlerinden konağa bağlı olanlar; ırk, ilk atak yaşının erken olması ve aile öyküsü şeklinde sayılabilir. Yukarıda belirtiğimiz gibi erkek çocuklarda bugün için nedeni tam olarak açıklanamamakla birlikte daha sık görülmektedir. Çocuk ne kadar erken yaşta ilk atağını geçirirse tekrarlayan hastalık olasılığı o kadar artar. İkiz kardeşlerinde veya ebeveynlerinde ağır ya da tekrarlayan AOM atak öyküsü olanlarda AOM görülme olasılığı daha yüksektir ve bu da hastalığın genetik temeli olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca AOM gelişimi üzerinde çevresel faktörlerin çok önemli rolü olduğu bilinmektedir, allerjik alt yapısı olan çocukların antijenlere maruziyeti, çevrekirliliğine, pasif sigara içiciliği (ki bugün için bilinen en ciddi risk faktörüdür), anne sütünün alınmaması veya kısa sureli alımı (üç aya kadar anne sütü alan infantlarda almayanlara oranla bir yaşına kadar daha az otit görülür), mevsim (otitis media insidansı üst solunum yolu enfeksiyonlarının mevsimsel değişikliğine paralellik gösterir), yuvaya veya kreşe devam ve düşük sosyoekonomik koşulların getirdiği kalabalık ev nüfusu, kötü hijyen ve sağlık hizmetisonucunda enfeksiyöz ajanlara daha sık maruz kalınması sayılabilir.
Akut otitis mediada hikaye ve fizik muayene doğru tanı için yeterlidir. Akut süpüratif otitis media’nın otoskopisi tipiktir, hastalığın evresine göre kulak zarının görünümü farklılık gösterir. Tanı için hastalığın ani başlaması, orta kulakta efüzyon bulunması ve orta kulakta inflamasyonun lokal belirti ve sistemik bulgularının bulunması yeterlidir.
Vakaların %50’sinden Streptococcus pneumoniae ve Haemophilus influenzae, geri kalan %50’sinden Moraxella catarrhalis ve diğer mikroorganizmalar büyük oranda olmak üzere, ayrıca virüsler, düşük virülanslı mikroorganizmalar ve nadiren Streptococcus pyogenes ya da Staphylococcus aureus sorumludur.
Akut otitis media vakalarının yarısından fazlası spontan olarak (antibiyotik tedavisiz) düzelir. Ağrı ve işitme kaybının iyileşmesi antibiyotik tedavisinin amaçlarındandır. Patojenite mikroorganizmalara göre değişir. Moraxella catarrhalis’in düşük virülanslı bir patojenolmasından dolayı sebep olduğu enfeksiyonların %80’inden fazlası tedavisiz iyileşebilir. Buna karşılık,Haemophilus influenzae enfeksiyonlarının %50’sinde, Streptococcus pneumoniae enfeksiyonlarının %19 ya da daha azında sadece spontan rezolüsyon meydana gelebilir. Pnömokoklar mastoidit ve komşuluk yoluyla menenjite sebep olabilecek en muhtemel invazif patojendir (Kaynak: TKBB BBC).
EFÜZYONLU (Seröz, Mukoid) OTİTİS MEDİA: Efüzyonlu otitis media (EOM) ise daha kronik bir orta kulak enfeksiyonudur. Östaki tübü fonksiyonlarındaki yetersizlik sonucu orta kulak havalanmasında bozukluk, kulak zarında içeri doğru çökme ve orta kulak boşluğunda sıvı birikmesi ile karakterizedir. Çocukluk çağında işitme kaybı, denge bozukluğu, dil ve lisan becerilerinde gecikme ve ilerleyerek kulak zarında deformasyon oluşturma gibi riskleri vardır.
İlaç tedavisine yeterli yanıt alınamadığı durumlarda, kula zarına havalandırma (veya basınç eşitleme) amacı ile tüp (ventilasyon tüpü) takılması gerekebilir. Bu ameliyat sıklıkla geniz eti alınması (adenoidektomi) ve/veya bademciklerin alınması (tonsillektomi) ile birlikte uygulanır.
